Ben je benieuwd wat Dieuwertje Mertens te vertellen heeft over schrijven, Spinvis en huishoudelijke taken binnen de roman, lees dan 21 vragen in De Groene Amsterdammer.
Marja Pruis schreef een essay in De Groene Amsterdammer over drie recente Nederlandse romans die haar verraste ‘in hun radicaliteit, in de wijze waarop ze een onbekende ruimte lijken te willen betreden’: ‘Oersoep van Bregje Hofstede, Open van Philip Huff en Moeders, heiligen van Dieuwertje Mertens zijn romans die, elk op totaal eigen wijze, vanuit ontsteltenis lijken geschreven. Een opvallend gemeenschappelijk kenmerk is de rol die wordt toebedeeld aan mystici en heiligen. Om woorden te kunnen vinden voor opperste pijn en geluk wordt de hulp ingeroepen van Maria, gebladerd in de liefdesgedichten van Hadewijch, gekeken naar de beelden die Bernini maakte van de extase die heiligverklaarden ervoeren op goddelijke momenten. Zij confronteren deze vertellers met het eigen verlangen en tekort, en reiken hun de bewoordingen aan.’
‘Een roman met een vertelstem die,’ volgens Shira Keller in NRC , ‘fantastisch grillig is, van een stilistische vrijheid die niet vaak tegenkomt, zeker niet bij debutanten (‘zeker niet bij vrouwen’, typte ik eerst, beschamend Freudiaans).’ En: ‘en zo wordt Moeders.Heiligen langzaam maar zeker een spiegelpaleis van kronieken van vrouwenlevens, moederlevens, verteld vanuit een nietszontziend en nu eens niet behagend vrouwelijk perspectief. (..) Een verademing.’
‘Als kunsthistorica is Mercedes gepromoveerd op de rooms-katholieke mythevorming rondom de bijbelse figuur. Dus natuurlijk blijft ze tijdens een verkenning van het slaapdorpje Albas even staan aan de voet van het Mariabeeld op het pleintje. Op dat moment, terwijl ze omhoog kijkt, krijgt Mercedes een visioen: Maria werpt haar hemelsblauwe gordel naar haar uit.
De even eenvoudige als ingenieuze vondst die de debuutroman van Dieuwertje Mertens (1983) meteen optilt tot een ideeënroman is niet dat Mercedes tegen Maria begint te praten, maar dat Maria dingen terugzegt. Een heilige die over zichzelf vertelt als vrouw van vlees en bloed, dat pakt zo verrassend goed uit dat het geen enkele moeite kost mee te gaan in Mercedes’ magisch denken – zelfs niet wanneer ze het later ook met schoonmoeder Marian in die urn over háár veeleisende zoon wil hebben. (..) De vertelstemmen van Mercedes en Maria zijn vaak droogkomisch op het cynische af. Maar onder die humor zit een voelbare woede over hoe vrouwen zich altijd naar de Maria-idealen moeten plooien. Subtiel, maar onmiskenbaar verschuift er iets in de toon, raak je als lezer langzaam verpletterd onder haar schuldgevoel.’ (Femke Essink, Trouw)
Moeders.Heiligen was boek van de maand in Het Parool. Marjolijn de Cocq: ‘Het is ijzersterk hoe Mertens van deze Maria een vrouw van vlees en bloed weet te maken. Ze put daarbij rijkelijk uit de kunsthistorie en de literatuur, maar zonder dat de balans doorslaat naar een te essayistische verhandeling(..) iedereen heeft een eigen verhaal. Mertens dist het smakelijk op en zet ermee aan het denken over man-vrouwverhoudingen, ouderschap, seks en macht.’
‘Ik zit pas op éénderde van Moeders.Heiligen, maar tot nu toe vind ik het erg goed: avontuurlijk van taal, vlijmscherp, bloemrijk en illusieloos.’ (Ingmar Heytze Leestips in Trouw)
‘Het beste debuut dat ik dit jaar las. Een boek dat ik niet weg kon leggen en dat me van de eerste tot de laatste bladzijde de tijd deed vergeten.’ (Frits Spits in De Taalstaat )
‘Een stroeve en eigenaardige roman, maar ook fascinerend en intelligent. Vol zijsporen die minstens even boeiend zijn als het hoofdverhaal, bevolkt met zonderlinge, niet speciaal sympathieke, personages. Mertens bewerkstelligt zo’n sterke gothic sfeer dat haar roman zich niet goed in het donker laat lezen.’ (Charlotte Remarque, De Groene Amsterdammer) Moeders.Heiligen was volgens De Groene Amsterdammer, een van de Beste Boeken van de maand oktober.
‘Mertens gaat volstrekt haar eigen gang, zonder terug te deinzen voor alle termen die we kunnen gebruiken om haar roman te typeren: dramatisch, sentimenteel, theatraal, hysterisch ook, met al die baarmoeders. Het zijn woorden die vrouwen altijd al aangewreven worden in een poging ze te diskwalificeren, ze het zwijgen op te leggen. Dat Mertens juist al deze registers opentrekt om haar punt te maken is sterk. Ze doet het op haar manier, ongenaakbaar en soeverein. Genade voor wie zijn irritatie aan de kant zet en zich openstelt voor wat Mertens écht te zeggen heeft.’ (Bo van Houwelingen, De Volkskrant)
‘Moeders. Heiligen zet vraagtekens bij een moeder- en vrouwbeeld ons opgedrongen door cultuur, kerk, opvoeding en media. Het is niet alleen een prachtig boek, maar eerst en vooral een belangrijk boek’ (Koen van Eykhout, De Limburger)
Moeders.Heiligen behoorde volgens NRC en FD bij de beste boeken die in 2023 zijn verschenen.